04 aug Werkdruk is geen keuze

Dit opiniestuk is gepubliceerd in Parool op 20 juli 2022 in rubriek ‘Het Hoogste Woord’.

Afgelopen zaterdag stond er een column van hoogleraar geneeskunde Marcel Levi in de rubriek ‘het hoogste woord’ met de titel ‘Zonder werkdruk tel je niet mee’. Levi probeert werkdruk te versimpelen naar één oorzaak. Hij impliceert dat werkdruk komt doordat je zelf geen controle hebt over je werk en dat je zelf de controle terug moet zien te winnen. Alsof werkdruk een keuze is. Maar het is veel complexer dan dat.

Waar ligt de oorzaak?

In de column laat Levi precies zien wat er ook op de werkvloer gebeurd: we zoeken de oorzaak van de werkdruk bij het individu. “Je telt niet mee zonder werkdruk”, aldus Levi. Ook kan hij zich niet voorstellen dat mensen die geen verpleegkundige of politieagent zijn werkdruk zouden hebben. Daarnaast vraagt Levi zich af of we minder weerbaar zijn geworden. Maar werkdruk is geen individueel probleem.

Stijging

Steeds meer mensen ervaren een te hoge druk. We zitten als maatschappij duidelijk in een disbalans. Dat is ook terug te zien aan de stijging van de mensen die uitvallen met burn-out klachten, waar Levi ook naar verwijst. En ja, dat zie je ook terug in het aantal bedrijven die daarop inspringen. Blijkbaar is er vraag naar.

Een maatschappelijk probleem

Werkdruk is een maatschappelijk probleem en vraagt dus om een collectieve oplossing. Ja, we moeten zelf keuzes maken om niet meer alles te willen, maar het is ook de norm geworden in de maatschappij. Huizen zijn onbetaalbaar geworden, dus je moet een goedbetaalde baan hebben. Om die baan te kunnen krijgen, moet je tegenwoordig wel een hoge studie hebben afgerond, waar je stages hebt gedaan bij interessante bedrijven, en op je cv een bijbaan waarin je leidinggevende vaardigheden hebt opgedaan. Hoezo hoge eisen? Maar ook je naam telt mee; een niet-migratie achtergrond geeft je nog steeds een voorsprong op de arbeidsmarkt en bij stages. En zo zijn er nog meer hindernissen voor velen, die niet een witte hetero cisman zijn. Tel dat er maar eens bij op.

Werkdruk is geen keuze

Door dit alles kun je wel concluderen dat werkdruk geen keuze is. En dat controle terug winnen geen optie is. De hoge eisen die de maatschappij stelt, de vicieuze cirkel van financiële druk en de hindernissen die op je pad liggen, die krijg je ‘cadeau’. En daar moet je mee omgaan.

Het anders gaan doen

Maar nog mooier zou het zijn als we het collectief anders gaan doen. Dat er betaalbare woningen voor iedereen zijn, ook voor mensen die niet kunnen werken. Dat de hoogste opleiding niet het meest gewaardeerd wordt, maar dat je vooral mag doen waar je goed in bent en wat je leuk vindt. Dat we niet streven naar perfectie: het perfecte leven, het perfecte huis, het perfectie lijf, de perfecte baan. Maar omarmen dat we menselijk mogen zijn, met imperfecties en dat we niet alles in de hand hebben. Die verschuiving kan plaatsvinden als we werkdruk gaan zien als een signaal dat het anders moet, als collectief en niet de schuld leggen bij het individu.